De vele gezichten van kunststoffen in auto's en hun rol in een duurzame toekomst

Autorecyclage, een uitdagend verhaal

Afgedankte auto’s worden na hun depollutie - het verwijderen van alle schadelijke vloeistoffen en onderdelen - gedemonteerd voor bruikbare onderdelen en tenslotte gecompacteerd en vermalen in een shredder. Vervolgens worden door middel van allerlei ingenieuse post-shredder-technologieën de verschillende materialen van elkaar gescheiden.

Dat is voor een complex product als een auto zeker geen sinecure. Bovendien ligt de kwaliteit van heel wat gerecyclede materialen doorgaans wel wat lager dan het “virgin” materiaal. Geshreddered glas van autoruiten kan zo bijvoorbeeld niet gebruikt worden voor de productie van nieuwe autoramen, en ook de vulling van autostoelen is té vervuild na vermaling om in te zetten bij de productie van nieuwe. Toch kunnen heel wat gerecycleerde materialen gebruikt worden voor de productie van nieuwe auto-onderdelen of voor de productie van heel andere producten.

In dit blog-artikel focussen we even op de verschillende kunststoffen in een wagen.

De vele gezichten van kunststoffen

Kunststoffen spelen een cruciale rol in de productie van nieuwe wagens. Kunststoffen zijn licht en toch sterk en ze dragen bij aan de veiligheid, duurzaamheid en brandstofefficiëntie van voertuigen. Tegenwoordig bestaat 15 tot soms 20% van het gewicht van een auto uit verschillende soorten plastic, elk met specifieke karakteristieken.

Maar wat gebeurt er met deze kunststoffen aan het einde van de levensduur van een auto? Laten we eens kijken naar de meest voorkomende soorten plastics in auto's, hun recycleerbaarheid en hun potentieel voor hergebruik in de circulaire economie.

• Polypropyleen (PP) is een van de meest gebruikte kunststoffen in auto's. Het wordt gebruikt voor interieur-onderdelen zoals deurpanelen, consoles en onderdelen onder de motorkap. Aan het einde van de levensduur wordt PP gerecycled tot nieuwe auto-onderdelen zoals bumpers en binnenschermen van wielen, maar ook verpakkingsmateriaal of zelfs meubilair.
• Polyurethaan (PU) staat bekend om zijn veelzijdigheid en wordt vaak gebruikt in autostoelen, isolatie en bepaalde panelen. Gerecycled polyurethaan wordt hergebruikt voor isolatiemateriaal en tapijtvulling.
• Polyvinylchloride (PVC) wordt gebruikt in kabels, afdichtingen en sommige dashboard-onderdelen vanwege zijn flexibiliteit en bestendigheid tegen chemicaliën. Gerecycled PVC wordt verwerkt tot nieuwe auto-onderdelen, vloerbedekking of industriële materialen.
• Acrylonitril-butadieenstyreen (ABS) wordt ingezet voor robuuste, zeer sterke onderdelen zoals dashboards, instrumentenpanelen en sierelementen. Deze kunststof is zeer goed recyclebaar en wordt gebruikt voor de productie van nieuwe auto-onderdelen, plastic poten en speelgoed.
• Polycarbonaat (PC) wordt voornamelijk gebruikt in koplamplenzen en is door zijn helderheid en slagvastheid ideaal voor lichtafdekkingen en schermen. Gerecycled polycarbonaat wordt verwerkt tot elektronicatassen, brillen of zelfs nieuwe koplampafdekkingen, wat de circulariteit van materialen bevordert.
• Polyethyleen (PE) wordt gebruikt in brandstoftanks en coatings. Het is zowel duurzaam als chemisch resistent. PE wordt gerecycleerd voor de productie van nieuwe brandstoftanks, plastic buizen, afvalcontainers of zelfs plastic zakken.
• Nylon (Polyamide) wordt vaak gebruikt in motoronderdelen, zoals ventilatoren, radiatoronderdelen en verschillende elementen onder de motorkap. Deze hoogwaardige kunststof is recyclebaar en wordt hergebruikt voor vergelijkbare toepassingen in de auto-industrie of als vezel voor textiel, touwen en industriële materialen.

Naar een circulaire economie voor kunststoffen in auto's

Bij Febelauto engageren we ons om ervoor te zorgen dat kunststoffen en andere materialen uit autowrakken op een verantwoorde manier gerecycleerd worden. Daarvoor werken we samen met hoogtechnologische shredder en post-recyclagebedrijven in België, zoals Comet, Galloo en BST. Zij leveren de gerecycleerde plastics aan diverse verwerkingscentra in binnen- en buitenland.

Het door hen gerecycleerd plastic doorloopt verschillende verwerkingsstappen om van het afvalmateriaal herbruikbaar plastic te maken.

1. De door hen gerecupereerde kunststoffen worden gesorteerd door middel van optische technologie - want elk type plastic heeft verschillende eigenschappen en moet apart verwerkt worden.
2. Het plastic recyclaat wordt gezuiverd om vuil en resten te verwijderen. Deze stap is essentieel omdat verontreinigingen de kwaliteit van het gerecyclede plastic kunnen verzwakken.
3. Het gereinigde plastic wordt vervolgens versnipperd tot kleine stukjes, vaak “vlokken” genoemd. Deze verkleining maakt het makkelijker om het in de volgende stappen te verwerken en te smelten.
4. De vlokken worden gesmolten in een proces dat bekend staat als extrusie, waarbij het plastic wordt verhit tot een specifieke temperatuur en vervolgens door een mal wordt geduwd om strengen te vormen. Soms wordt het gerecycleerde plastic vermengd met “virgin” plastics om bepaalde kwaliteitsniveau’s te halen. In dit stadium kunnen ook kleurstoffen of andere additieven worden toegevoegd om specifieke eigenschappen (bijv. sterkte of flexibiliteit) te verkrijgen die het eindproduct nodig heeft.
5. Het gesmolten plastic wordt afgekoeld en in kleine pellets gesneden, die de grondstof vormen voor fabrikanten om nieuwe plastic producten te maken, waaronder auto-onderdelen. Pellets zijn gemakkelijk te hanteren, op te slaan en te transporteren naar productiefaciliteiten.
6. In de laatste stap worden de pellets gesmolten en gevormd via spuitgieten of extrusie, afhankelijk van het onderdeel dat wordt geproduceerd. Spuitgieten wordt vaak gebruikt voor auto-interieurs, sierlijsten en kleine onderdelen, terwijl extrusie goed werkt voor lange, doorlopende onderdelen, zoals bodembekledingen. De uiteindelijke gegoten onderdelen worden dan gekoeld, afgewerkt en geassembleerd tot nieuwe producten of voertuigonderdelen.

Niet alle plastics worden op deze manier verwerkt, maar het is een voorbeeld van hoe we plastic afval uit afgedankte voertuigen transformeren in duurzame materialen van hoge kwaliteit, die voldoen aan de industrienormen voor de productie van nieuwe consumentengoederen. Zo blijven waardevolle materialen in gebruik en worden de voertuigen van gisteren onze hulpbronnen van morgen.

Overaanbod aan gerecycleerde kunstoffen

Spijtig genoeg fluctueert de wereldwijde productie van “virgin” plastic sterk in functie van de olieprijs. Hierdoor is de productie van nieuw plastic vaak goedkoper dan de recycling van afval-plastic, wat zorgt voor een overaanbod aan gerecycled plastic op de markt, alsook een toenemende concurrentie voor zo zuiver mogelijk recyclaat.

En dat is niet altijd in het voordeel van de plastics uit afgedankte auto’s door hun complexe materiaalsamenstelling en de hogere verwerkingskosten. Vaak worden deze plastics gemengd met andere materialen zoals metalen of schuim, waardoor ze moeilijker te scheiden en te recyclen zijn. Ook bevatten ze soms chemische additieven om de brandwerendheid, duurzaamheid of flexibiliteit te verhogen. Deze additieven kunnen het recyclageproces verstoren of de kwaliteit van de gerecyclede kunststoffen aantasten, waardoor ze minder geschikt zijn voor hergebruik in toepassingen waar veel vraag naar is.

Tenslotte is er ook nog een gebrek aan standaardisatie – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de markt van de PET-flessen). Verschillende fabrikanten kunnen verschillende kunststoffen gebruiken voor verschillende toepassingen en vergelijkbare onderdelen, wat het recyclingproces nog ingewikkelder maakt. Ook is de infrastructuur voor de verwerking van autokunstoffen nog beperkt in verhouding tot gewone huishoudelijke kunststoffen. Er zijn fabrieken, maar de verwerkingsvolumes zijn er nog niet.

Kunststoffen recycleren: Uitdagingen en innovaties

Hoewel het recyclen van kunststoffen uit voertuigen uitdagingen met zich meebrengt, maakt de vooruitgang in sorteer- en verwerkingstechnologieën het steeds eenvoudiger om kunststof effectief te scheiden en te recyclen. Er worden nieuwe sorteertechnologieën ontwikkeld met artificiële intellegentie en ook infrarood of chemische sortering (kunststoffen afgebroken worden tot hun basismonomeren) maken het mogelijk om complexe mengsels van kunststoffen te scheiden. Deze technologieën verbeteren de terugwinningspercentages en maken de recycling van plastics uit autowrakken haalbaarder.

Meer en meer fabrikanten beginnen, onder druk van de aankomende Europese regelgeving, ook auto-onderdelen te ontwerpen met recycling aan het einde van de levensduur in gedachten. Door enkelvoudige materialen of modulaire ontwerpen te gebruiken die gemakkelijker te demonteren zijn, vereenvoudigen ze het recyclingproces in de toekomst.

Maar ook het omgekeerde is waar. Autofabrikanten verwerken steeds meer gerecyclede materialen uit andere industrieën in de autoproductie. Afgedankte visnetten, touwen en ander oceaanplastic worden hergebruikt in auto-onderdelen, zoals stoffen voor stoelen, tapijten, kofferbekleding en zelfs bodembeschermers. Ook PET-flessen en ander plastic verpakkingsafval wordt verzameld, gerecycled en omgezet in duurzame auto-onderdelen. Minder zuiver recyclaat wordt gebruikt voor interne panelen, steunbeugels of plastic onderdelen op niet-zichtbare plaatsen.

Door innovatieve recyclingmethoden te omarmen en onderdelen te designen met het oog op recyclage, zet de auto-en recyclage-industrie meer kunststoffen uit afgedankte auto's om in waardevolle grondstoffen voor nieuwe producten. Zo neemt onze afhankelijkheid van nieuw plastic af en steunen we de duurzamere economie.

Ben je benieuwd hoe andere auto-onderdelen gerecycleerd worden? Lees dan zeker het eindwerk van Rik Verdoodt:

Eén afgedankt voertuig, minstens honderd nieuwe toepassingen (Karel de Grote-Hogeschool – 2022)